België vs. Nederland: Daens

Daens

Waarom?

Een paar maanden geleden werd ik uitgedaagd door De Protagonisten voor een heuse wedstrijd België-Nederland. Zij scoorden de eerste goal met Schatjes!, maar ik scoorde vrijwel meteen de gelijkmaker met Hector. Door het mooie weer kijk ik de laatste weken weinig televisie en gaan we ook niet naar de bioscoop, maar toch wilde ik nog tegenscoren voor we op verlof vertrekken naar Italië. Vanuit mijn jeugd herinner ik mij dat de Vlaamse film eigenlijk vooral bestond uit boerenfilms of onnozele films, een paar uitzonderingen niet te na gelaten. Met boerenfilms bedoel ik dan films als Boerenpsalm, Mira, De Vlaschaard, Het Gezin Van Paemel, enz. En onder de onnozele films versta ik films à la Oesje, Max, Zware Jongens, e.d. En hiermee bedoel ik niet dat daar geen goeie films tussen zaten, integendeel. Maar ik begon me toch stilaan af te vragen of wij dan echt geen ‘grotere’ verhalen konden vertellen dan dat. Eind jaren ’80 kwam er dan een kentering met films als Blueberry Hill, Boys, Crazy Love, enz. Stuk voor stuk films die veel meer de jeugd aanspraken dan alles wat daarvoor gemaakt werd in Vlaanderen. En toch was het met zo’n oervlaamse film dat Vlaanderen voor het eerst op de kaart gezet werd als filmland. Daens werd de eerste film in de geschiedenis van de Vlaamse film die genomineerd werd voor een Oscar (en blijft voorlopig de enige, ondanks de recente successen van o.a. Rundskop en The Broken Circle Breakdown,…)

Priester Daens

Het levensverhaal van Priester Adolf Daens, dat in boekvorm gegoten werd door Louis Paul Boon, leek uitermate geschikt om verfilmd te worden en dat bleek achteraf ook zo te zijn. Daens werd geboren op 18 december 1839 te Aalst en stierf daar ook op 14 juni 1907. Bij zijn terugkeer in Aalst stelde hij vast dat de rijke eigenaars van de lokale textielfabrieken de mensen uitbuitten en arbeiders ontsloegen omdat vrouwen goedkoper waren. Kinderen werkten dag en nacht met heel wat ongelukken tot gevolg. Daens verzette zich tegen de wantoestanden, eerst vanaf de kansel, later vanuit de Volksvertegenwoordiging, waarin hij na een verwoede strijd werd verkozen. Hij kreeg hierbij uiteraard enorm veel tegenkanting van de fabrieksdirecteuren en van de Katholieke partij, onder leiding van Charles Woeste. Uiteindelijk werd hij zelfs in het Vaticaan ter verantwoording geroepen, waarna hij voor de hartverscheurende keuze kwam te staan: aftreden als Volksvertegenwoordiger of ontheffing uit het priesterambt…

De film

Antje De Boeck

Stijn Coninx riep de hulp in van François Chevallier en samen herwerkten zij het boek van Louis Paul Boon tot een filmscenario. Jan Decleir (één van de grootste acteurs van Vlaanderen) werd gevraagd voor de rol van Daens en Julien Schoenaerts (jawel, de vader van Mathias) nam de rol van bisschop Stillemans voor zijn rekening terwijl opkomende talenten Antje De Boeck en Michaël Pas Nette en Jan mochten spelen, beiden fervente Daensisten. Hoewel de film nogal fragmentarisch aanvoelt, kende hij enorm veel bijval bij zowel het grote publiek als bij critici allerhande. Nu nog is de film de op vier na succesvolste Vlaamse film aller tijden (na Loft, Koko Flanel & Hector). De film won twee Fonskes (de Vlaamse Oscars), één voor beste film en één voor beste regie, vijf Plateauprijzen op het Internationaal Filmfestival van Vlaanderen-Gent (beste film, beste regie, beste acteur, beste actrice & box office) en werd uiteindelijk genomineerd voor de Oscar voor beste buitenlandse film, maar kon die niet verzilveren.

Oordeel

Michaël Pas, Antje De Boeck, Peter Van Asbroeck & Karel Baeten

Zoals ik al eerder zei, was en ben ik geen grote fan van dit soort oervlaamse cinema. Dat neemt echter niet weg dat deze film nu nog steeds relevant is, al was het maar omdat het onze ogen opent wat betreft de wantoestanden aan het einde van de 19de eeuw in Vlaanderen. Bovendien wordt er fantastisch geacteerd door de belangrijkste personages. De film is heel mooi in beeld gebracht en de sets zien er fantastisch uit, net als de kostumering, en wordt bovendien nu nog steeds gebruikt als didactisch materiaal tijdens de lessen geschiedenis. Hij voelt nu een beetje gedateerd aan, maar blijft boeiend genoeg om te bekijken. Mooi, wat mij betreft, maar niet het meesterwerk dat iedereen er zo graag had in gezien.